دانه‌های روغنی از جمله مهم‌ترین محصولات استراتژیک در بخش کشاورزی به‌شمارمی‌روند که به‌دلیل کاربردهای فراوان در تغذیه انسان و کنجاله در تغذیه دام و طیور و همچنین مصارف گوناگون صنعتی، از جایگاه ویژه‌ای در بین محصولات کشاورزی برخوردارند.
بسیاری از مسئولان براین‌باورند که صنعت روغن نباتی بر پایه تولید دانه‌های روغنی استوار است که بخش زیادی از این محصول استراتژیک به سبب بی‌توجهی به بازرگانی محصول کلزا و حمایت‌نشدن به‌موقع کشت، از طریق واردات تامین می‌شود چراکه بی‌توجهی به بازرگانی محصول کلزا و حمایت‌نشدن به موقع کشت، تولید این‌محصول استراتژیک را با فرازونشیب‌های زیادی روبه‌رو کرده است.
چندی پیش علیرضا مهاجر، مجری طرح دانه‌های روغنی با اشاره به اینکه بیشترین وابستگی را به روغن و کنجاله دام و طیور داریم، اظهار کرد: در شرایط فعلی تحریم بیشترین وابستگی را به تامین روغن موردنیاز صنف و صنعت داریم، درحالی‌که افزایش نرخ خرید تضمینی دانه‌های روغنی می‌تواند کشاورزان را به افزایش کشت تولید انواع دانه‌های روغنی ترغیب کند.
وی با اشاره به اینکه واردات روغن کماکان درحال انجام است، افزود: طی ماه‌‌های اخیر به واردات کنجاله و روغن ارز قابل‌توجهی اختصاص یافت که بااین‌وجود کمبودی در عرضه روغن موردنیاز کشور وجود ندارد. امسال پیش‌بینی می‌شود که ۱۸درصد روغن موردنیاز از محل تولید داخل تامین شود.
مجری طرح دانه های روغنی با تاکید بر اجرای برنامه خوداتکایی تولید دانه‌های روغنی گفت: اگر مسئولان اراده کافی بر اجرای طرح خوداتکایی تولید دانه‌های روغنی داشته باشند، رقمی بالغ بر ۳ میلیارد دلار از محل واردات روغن و کنجاله سویا صرفه‌جویی ارزی خواهیم داشت.
سیدجعفر حسینی، مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به اینکه بخش عمده روغن موردنیاز از طریق واردات تامین می‌شود، اظهار کرد: درحال‌حاضر ۱۶درصد روغن موردنیاز در داخل و ۸۴درصد از طریق واردات تامین می‌شود.
وی افزود: واردکنندگان روغن به سبب رانت حاصل از واردات مانع جلوگیری از توسعه کشت دانه روغنی در کشور شدند. علی‌رغم پتانسیل تولید دانه‌های روغنی در کشور اعم از منابع آبی، خاکی، نیروی انسانی و زیرساخت‌های تولید، اما موانع متعددی سد راه توسعه صادرات کشت کلزا، ذرت، آفتابگردان و گلرنگ شده است.
مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به موانع پیش‌روی توسعه کشت دانه‌های روغنی در کشور بیان کرد: بی‌توجهی به اعلام به‌موقع قانون خرید تضمینی موجب شده کشاورزان استقبالی از کشت کلزا، سویا و آفتابگردان نکنند.
به گفته وی، در سال زراعی ۹۹-۹۸، شورای اقتصاد قیمت خرید تضمینی هر کیلو کلزا را ۴ هزار و ۶۶۰ تومان اعلام کرد، درحالی‌که نرخ واقعی برحسب هزینه‌های تولید باید ۵ هزار و ۹۰۰ تومان اعلام می‌شد که نرخ اعلامی برای کشاورزان مقرون به صرفه نبوده است.
این مقام مسئول تولید کلزا را یکی از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی برشمرد و گفت: علی‌رغم تاکید بر توسعه کشت دانه‌های روغنی در داخل، اما متاسفانه برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی و شورای اقتصاد بر کشت این‌محصول استراتژیک ضعیف است. درحالی‌که کشت آفتابگردان به‌دلیل نیاز آبی کم در الگوی کشت کشاورزان نقشی ندارد.
لازمه خودکفایی روغن
علی خان‌محمدی، مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با انتقاد از نبود زیرساخت‌های لازم در بخش کشاورزی اظهار کرد: با توجه به نبود امکانات و زیرساخت‌های لازم در بخش‌های مختلف کشاورزی اعم از دانه‌های روغنی درصددیم تا با سازماندهی مناسب از لحاظ مکانیزاسیون، زمان کشت، بذر و نهاده‌ها مشکلات را مرتفع کنیم.
وی افزود: با توجه به تاکید وزیر جهاد کشاورزی بر خودکفایی و خوداتکایی محصولات کشاورزی انتظار می‌رود که تمامی امکانات برای پایداری تولید به‌کار گرفته شود. اگر بخواهیم همانند گذشته آهسته به سمت‌وسوی ایجاد زیرساخت‌های لازم پیش رویم، نمی‌توان امیدی به خوداتکایی و خودکفایی دانه‌های روغنی داشت.
مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با اشاره به اینکه ۹۲درصد روغن مورد نیاز کشور وارداتی است، بیان کرد: علی‌رغم اقلیم‌های مختلف برای کشت دانه‌های روغنی، اعلام نامناسب قیمت خرید تضمینی و نبود زیرساخت‌های لازم مانع دستیبابی به تامین روغن موردنیاز در داخل شده است.
چالش تامین روغن‌پیش روی تولیدکنندگان
جمشید مغازه‌ای، رئیس انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات با اشاره به اینکه تولیدکنندگان در تامین روغن موردنیاز با چالش‌هایی مواجه هستند، اظهار کرد: طی یک‌ماهه اخیر تولیدکنندگان شیرینی و شکلات در تهیه روغن موردنیاز با مشکلاتی مواجه بودند که باوجود رایزنی‌های مختلف سهمیه یک‌ماهه هر چند به میزان محدود از بازرگانی دولتی تامین شد.
وی افزود: شرکت بازرگانی دولتی سهمیه یک‌ماهه روغن خام کارخانه‌های شکلات‌سازی را تحویل داد که در نهایت با انعقاد قرارداد با چند کارخانه، روغن مورد نیاز کارخانجات شکلات‌سازی را تامین کردیم.
شرکت بازرگانی دولتی سهمیه روغن یک‌ماهه کارخانه‌ها را با نرخ قبلی در اختیار تولیدکنندگان قرار داد و هم اکنون اظهارنظری راجع به تغییر قیمت در ماه آتی نمی‌توان داشت چراکه کارگروه تنظیم بازار متولی قیمت‌گذاری روغن است.
باتوجه به اتفاقاتی که پیش آمده و علی‌رغم اقلیم ۴ فصل و پتانسیل بالای تولید در بخش کشاورزی، عوامل متعدد همچون بی‌توجهی مسئولان به اجرای قانون خرید تضمینی، تاخیر در پرداخت مطالبات، کمبود ماشین‌آلات ریزدارنده برداشت و رانت‌‌جویی واردکنندگان مانع توسعه کشت دانه‌های روغنی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین محصولات استراتژیک شده است.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان